تاریخ عمان به هزاران سال پیش بازمی‌گردد و این کشور به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های شبه‌جزیره عربستان شناخته می‌شود. عمان به‌دلیل موقعیت استراتژیک دریایی، همواره نقش مهمی در تجارت و سیاست منطقه ایفا کرده است. این مقاله به بررسی ادوار مختلف تاریخ عمان از دوران باستان تا عصر مدرن می‌پردازد.
۲. عمان در دوران باستان
تمدن مجان (۳۰۰۰ تا ۲۰۰۰ قبل از میلاد)
-
عمان در متون سومری با نام «مگان» یا «مجان» شناخته می‌شد.
-
این تمدن به‌دلیل معادن مس و کشتی‌سازی شهرت داشت.
-
مس عمان به‌صورت گسترده به بین‌النهرین و هند صادر می‌شد.
حضور هخامنشیان و ساسانیان
-
در دوره هخامنشیان، عمان تحت نفوذ ایران بود.
-
در زمان ساسانیان، بندر سیراف (در ایران) و صحار (در عمان) مراکز مهم تجاری بودند.
۳. ورود اسلام به عمان (قرن ۷ میلادی)
-
عمانی‌ها از نخستین قبایل عرب بودند که به اسلام گرویدند.
-
در سال ۶۳۰ میلادی، پیامبر اسلام عمرو بن العاص را برای دعوت مردم عمان به اسلام فرستاد.
-
پس از اسلام، عمان به‌عنوان یکی از مراکز تجدید حیات دریانوردی اسلامی شناخته شد.
۴. دوران امپراتوری دریایی عمان
سلطنت هرمز (قرن ۱۰ تا ۱۶ میلادی)
-
حکومت هرمز بر بخش‌هایی از عمان و تنگه هرمز تسلط داشت.
-
عمانی‌ها در این دوره به تجارت ادویه و مروارید مشغول بودند.
گسترش نفوذ در شرق آفریقا
-
دریانوردان عمانی به زنگبار، موگادیشو و مومباسا سفر کردند.
-
در قرن ۱۸ و ۱۹، عمان امپراتوری بزرگی در شرق آفریقا ایجاد کرد.
۵. استعمار پرتغالی‌ها و مقاومت عمانی‌ها (قرن ۱۶ میلادی)
-
در سال ۱۵۰۷، آلفونسو دو آلبوکرک، بندر مسقط را تصرف کرد.
-
پرتغالی‌ها برای کنترل راه‌های تجاری هند، قلعه‌هایی در عمان ساختند.
-
در سال ۱۶۵۰، امام ناصر بن مرشد و پس از او سلطان بن سيف، پرتغالی‌ها را از عمان اخراج کردند.
۶. عمان در قرون ۱۸ و ۱۹: اوج قدرت
حکومت آل بوسعید (از ۱۷۴۴ تا امروز)
-
سلسله آل بوسعید در سال ۱۷۴۴ توسط احمد بن سعید تأسیس شد.
-
این خاندان تا امروز بر عمان حکومت می‌کنند.
امپراتوری زنگبار
-
در قرن ۱۹، عمان پایتخت خود را به زنگبار (تانزانیای امروزی) منتقل کرد.
-
سلطان سعید بن سلطان (۱۸۰۴-۱۸۵۶) یکی از قدرتمندترین حاکمان عمانی بود که بر شرق آفریقا و بخش‌هایی از ایران تسلط داشت.
-
پس از مرگ او، امپراتوری عمان بین دو پسرش تقسیم شد:
-
ثوینی بن سعید (حکومت بر عمان)
-
ماجد بن سعید (حکومت بر زنگبار)
-
۷. قرن بیستم: از انزوا تا مدرنیزاسیون
سلطنت سعید بن تیمور (۱۹۳۲-۱۹۷۰)
-
عمان در این دوره منزوی و فقیر بود.
-
سعید بن تیمور با مخالفت‌های داخلی و شورش ظفار روبه‌رو شد.
دوران طلایی سلطان قابوس (۱۹۷۰-۲۰۲۰)
-
در ۲۳ ژوئیه ۱۹۷۰، قابوس بن سعید با یک کودتای بدون خونریزی قدرت را به دست گرفت.
-
او عمان را به سرعت مدرنیزه کرد:
-
ساخت جاده‌ها، بیمارستان‌ها و مدارس
-
توسعه نیروهای مسلح
-
سیاست خارجی متعادل و بیطرف
-
۸. عمان معاصر (از ۱۹۷۰ تا امروز)
-
پس از مرگ سلطان قابوس در ۲۰۲۰، سلطان هیثم بن طارق به قدرت رسید.
-
عمان امروز کشوری باثبات با نقش کلیدی در دیپلماسی منطقه‌ای است.
-
این کشور در مذاکرات ایران و آمریکا و بحران یمن نقش میانجی داشته است.
۹. جمع‌بندی
تاریخ عمان آمیخته با تجارت، دریانوردی و مقاومت در برابر استعمار است. از تمدن مس مجان تا امپراتوری زنگبار و مدرنیزاسیون سریع در عصر قابوس، این کشور همواره نقش مهمی در منطقه ایفا کرده است. امروز عمان به‌عنوان نماد ثبات و میانه‌روی در خاورمیانه شناخته می‌شود.
📜 نتیجه‌گیری: تاریخ پرفرازونشیب عمان نشان‌دهنده هویت مستقل، فرهنگ غنی و دیپلماسی هوشمندانه این کشور است.
