عمان، کشوری با تاریخ و فرهنگ غنی، به عنوان یک جامعه مذهبی متنوع شناخته می‌شود. دین رسمی این کشور اسلام است و مذهب اباضیه به عنوان مذهب غالب در آن شناخته می‌شود. در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف مذهب در عمان می‌پردازیم.
1. مذهب اباضیه
- تعریف و تاریخچه: اباضیه یکی از فرقه‌های اسلامی است که از خوارج نشأت گرفته و به عنوان یک مکتب معتدل شناخته می‌شود. این مذهب در قرن اول هجری و پس از ظهور اسلام شکل گرفت و به تدریج در عمان گسترش یافت. اباضیه به دلیل اعتدال و رویکردهای اجتماعی خود، توانسته‌اند در عمان پایگاه محکمی پیدا کنند.
- جمعیت: حدود ۷۰ تا ۷۵ درصد از جمعیت عمان پیرو مذهب اباضیه هستند. این مذهب در تمامی مناطق عمان، از جمله مسقط و باطنه، رواج دارد.
- ویژگی‌های مذهبی: اباضیه به سادگی در عبادت و زندگی روزمره تأکید دارند و مساجد آن‌ها معمولاً ساده و بدون تزئینات زیاد ساخته می‌شوند. این ویژگی‌ها نشان‌دهنده خلوص و سادگی در اعتقادات آن‌هاست .
2. مذهب شیعه
- جمعیت و توزیع: شیعیان در عمان حدود ۲ تا ۳ درصد از جمعیت را تشکیل می‌دهند. بیشتر شیعیان در سواحل باطنه و در شهر مسقط زندگی می‌کنند. این گروه به ویژه از نظر فرهنگی و اجتماعی در جامعه عمان جایگاه ویژه‌ای دارند.
- فرقه‌های شیعه: در عمان، شیعیان دوازده‌امامی و همچنین اقلیت‌هایی از شیعیان نزاری (اسماعیلیه) وجود دارند. شیعیان عمان به چند گروه تقسیم می‌شوند، از جمله لواتیه (خوجه‌ها) که جزو طبقه ثروتمند جامعه بوده و بسیاری از پست‌های دولتی را در اختیار دارند.
3. مذهب اهل سنت
- جمعیت و توزیع: اهل سنت نیز در عمان حضور دارند، اما جمعیت آن‌ها نسبت به اباضیه و شیعه کمتر است. بیشتر اهل سنت در مناطق جنوبی عمان، به ویژه در شهرهای صور و لوئی، ساکن هستند و عمدتاً مذهب حنبلی دارند.
- ویژگی‌های مذهبی: اهل سنت عمان به پیروی از مذهب حنبلی، به سادگی در عبادت و زندگی روزمره تأکید دارند و مساجد آن‌ها نیز به همین شکل طراحی شده‌اند.
4. تنوع مذهبی و همزیستی
- همزیستی مسالمت‌آمیز: با وجود تنوع مذهبی در عمان، این کشور به عنوان نمونه‌ای از همزیستی مسالمت‌آمیز بین مذاهب مختلف شناخته می‌شود. پیروان مذاهب مختلف به طور کلی در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند و تنش‌های مذهبی چندانی در این کشور وجود ندارد.
- احترام به ادیان دیگر: مسیحیان و یهودیان نیز در عمان حضور دارند و به آن‌ها اجازه داده می‌شود که مراسم مذهبی خود را به صورت علنی برگزار کنند. این نشان‌دهنده احترام به آزادی‌های مذهبی در عمان است .
5. تأثیر مذهب بر فرهنگ و جامعه
- آداب و رسوم: مذهب اباضیه تأثیر زیادی بر آداب و رسوم اجتماعی و فرهنگی عمانی‌ها دارد. مساجد در عمان به طور ساده و بدون تزئینات زیاد ساخته می‌شوند و این نشان‌دهنده سادگی و خلوص در عبادت است .
- آموزش و پرورش: نظام آموزشی در عمان نیز تحت تأثیر مذهب قرار دارد و آموزش‌های مذهبی در مدارس به دانش‌آموزان ارائه می‌شود. در این مدارس، دانش‌آموزان با اصول و مبانی مذهب اباضیه آشنا می‌شوند و این آموزش‌ها به شکل‌های مختلفی ارائه می‌شود .
6. مناسک و عبادات
- مناسک مذهبی: پیروان مذهب اباضیه و شیعه در عمان به برگزاری مناسک مذهبی خود، از جمله نماز جماعت، روزه و مراسم عزاداری، اهمیت می‌دهند. شیعیان به ویژه در ایام محرم و صفر، مراسم عزاداری امام حسین (ع) را با شکوه خاصی برگزار می‌کنند.
- مراکز مذهبی: در عمان، مساجد و حسینیه‌ها به عنوان مراکز مذهبی و اجتماعی عمل می‌کنند. از جمله این مراکز می‌توان به مسجد امام علی (ع) در مسقط و حسینیه‌های مختلف در سراسر کشور اشاره کرد .
7. چالش‌ها و فرصت‌ها
- چالش‌های مذهبی: با وجود همزیستی مسالمت‌آمیز، برخی چالش‌ها نیز وجود دارد. به عنوان مثال، برخی از شیعیان و اهل سنت ممکن است در برخی مسائل مذهبی اختلاف نظر داشته باشند، اما به طور کلی، این اختلافات به تنش‌های جدی منجر نمی‌شود .
- فرصت‌های مذهبی: عمان به عنوان کشوری با تنوع مذهبی، فرصت‌های زیادی برای گفت‌وگو و تبادل فرهنگی بین مذاهب مختلف فراهم می‌کند. این تبادل فرهنگی می‌تواند به تقویت همبستگی اجتماعی و فرهنگی کمک کند.
نتیجه‌گیری
مذهب در عمان نه تنها به عنوان یک سیستم اعتقادی، بلکه به عنوان بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی این کشور عمل می‌کند. اباضیه به عنوان مذهب غالب، تأثیر عمیقی بر زندگی روزمره مردم عمان دارد و همزیستی مسالمت‌آمیز بین مذاهب مختلف، ویژگی بارز جامعه عمانی است. این کشور با احترام به آزادی‌های مذهبی و تنوع فرهنگی، نمونه‌ای از همزیستی مسالمت‌آمیز در دنیای امروز است.
