نظام آموزشی کشور عمان در سال‌های اخیر دستخوش تغییرات و تحولات قابل توجهی شده است. این تحولات به ویژه پس از سال 1970 و در پی انقلاب آموزشی در این کشور آغاز شد. در این مقاله، به بررسی اجزای مختلف نظام آموزشی عمان، چالش‌ها، فرصت‌ها و آینده آن خواهیم پرداخت.
1.نظام آموزشی عمان شامل مراحل مختلفی است که به شرح زیر است:
آموزش ابتدایی:
این مرحله شامل 6 سال تحصیل است و برای کودکان 6 تا 12 ساله طراحی شده است.
آموزش در این مرحله به صورت رایگان و اجباری است.
دروس شامل زبان عربی، ریاضیات، علوم، و دروس اسلامی می‌باشد.
آموزش متوسطه:
پس از اتمام دوره ابتدایی، دانش‌آموزان به دوره متوسطه می‌روند که شامل 3 سال تحصیل است.
در این مرحله، دانش‌آموزان می‌توانند رشته‌های مختلفی را انتخاب کنند، از جمله علوم انسانی و علوم تجربی.
دروس تخصصی و عمومی در این مرحله ارائه می‌شود.
آموزش عالی:
پس از اتمام دوره متوسطه، دانش‌آموزان می‌توانند به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی وارد شوند.
عمان دارای چندین دانشگاه دولتی و خصوصی است که برنامه‌های تحصیلی متنوعی را ارائه می‌دهند.
برخی از دانشگاه‌ها به زبان انگلیسی تدریس می‌کنند و برنامه‌های بین‌المللی را ارائه می‌دهند.
2. برنامه‌های درسی
برنامه‌های درسی در عمان به گونه‌ای طراحی شده‌اند که نیازهای مختلف دانش‌آموزان را برآورده کنند. این برنامه‌ها شامل دروس عمومی، دروس تخصصی و آموزش‌های مهارتی هستند. همچنین، آموزش زبان انگلیسی از مراحل ابتدایی آغاز می‌شود و در دوره‌های بالاتر نیز ادامه می‌یابد. دروس اسلامی نیز به عنوان بخشی از برنامه درسی در مدارس دولتی گنجانده شده است .
3. مدارس دولتی و خصوصی
در عمان، مدارس دولتی و خصوصی وجود دارند:
مدارس دولتی:
این مدارس تحت نظارت وزارت آموزش و پرورش عمان قرار دارند و آموزش در آنها رایگان است.
دروس به زبان عربی تدریس می‌شود و سیستم آموزشی آنها شامل دروس اسلامی نیز می‌باشد.
این مدارس به دنبال ارتقاء کیفیت آموزش و بهبود زیرساخت‌ها هستند.
مدارس خصوصی:
این مدارس معمولاً برنامه‌های درسی بین‌المللی مانند برنامه درسی بریتانیا، آمریکایی و IB را ارائه می‌دهند.
هزینه‌های تحصیل در این مدارس بسته به نوع برنامه درسی متفاوت است.
مدارس خصوصی به دلیل کیفیت بالای آموزش و امکانات بهتر، مورد توجه خانواده‌ها قرار دارند.
سه فرمان سلطنتی برای تحول در نظام حقوقی، آموزشی و مالی
1. اصلاح قانون آیین دادرسی کیفری
فرمان سلطنتی شماره (18/2024) با هدف بروز رسانی قوانین کیفری عمان و همسو کردن آنها با تحولات نوین حقوقی صادر شده است.
جزئیات اصلاحات هنوز منتشر نشده است، اما انتظار می رود که این تغییرات شامل مواردی مانند تسریع روند دادرسی، تقویت حقوق و آزادی های متهمان و استفاده از فناوری های جدید در سیستم قضایی باشد.
2. معرفی سیستم جدید دانشگاه سلطان قابوس
نظام جدید دانشگاه سلطان قابوس با هدف ارتقای کیفیت آموزش و تطبیق آن با نیازهای بازار کار تدوین شده است. این نظام شامل تغییراتی در ساختار دانشگاه، برنامه های درسی و روش های تدریس خواهد بود. انتظار می رود که این اصلاحات دانشگاه سلطان قابوس را به یک دانشگاه مدرن و رقابتی در سطح بین المللی تبدیل کند.
فرمان سلطنتی شماره 19/2024 را در خصوص صدور سیستم جدید دانشگاه سلطان قابوس صادر کردند. این نظام جایگزین قانون قبلی دانشگاه خواهد شد.
برخی از نکات برجسته سیستم جدید:
- اهداف:
- ارتقای استقلال دانشگاه و تضمین کیفیت آموزش مطابق با معیارهای جهانی
- تشویق به تحقیقات علمی
- حمایت از تلاش های ملی برای تحقق چشم انداز عمان 2040
- تعیین 14 هدف برای دانشگاه در سه حوزه:
- 5 هدف در زمینه آموزش عالی
- 6 هدف در زمینه تحقیقات علمی، نوآوری، کارآفرینی و مشاوره
- 3 هدف در زمینه همکاری و مشارکت در سطح محلی، منطقه ای و بین المللی
- تأکید بر استقلال دانشگاه در زمینه های اداری، مالی و آموزشی
- تأمین پایداری مالی:
- حمایت از تبدیل دانشگاه به یک مدل پیشرو و تبدیل دانش به محصولات برای تقویت اقتصاد مبتنی بر دانش
- ایجاد شرکت ها و صندوق های سرمایه گذاری در زمینه های مرتبط با فعالیت های دانشگاه
- مجوز ایجاد موقوفات برای دانشگاه و اختصاص بخشی از زمین های آن به این موقوفات
- تقویت حکمرانی و عملکرد سازمانی:
- اعطای اختیار به شورای دانشگاه برای تصویب ساختار سازمانی و تنظیم قواعد مربوط به برخی از مشاغل جدید
- اعطای اختیار به شورای علمی برای انتخاب اعضای هیئت علمی در شورای دانشگاه
- اعطای اختیار به رئیس دانشگاه برای تفویض اختیارات و امضای اسناد
- اعطای اختیار به شورای دانشگاه برای تصویب قواعد تبادل علمی و دانشجویی، باشگاه کارکنان دانشگاه، انجمن فارغ التحصیلان، مدیریت صندوق های کمک های مالی و کمک به دانشجویان
- اعطای اختیار به آیین نامه داخلی دانشگاه برای تنظیم قواعد تشکیل شوراها و نظام کار آنها
3. تبدیل سازمان بازار سرمایه به سازمان خدمات مالی
در پی صدور فرمان سلطنتی شماره (20/2024)، سازمان بازار سرمایه عمان با تغییر نام و ماهیت، به “سازمان خدمات مالی” تبدیل شد.
این فرمان با هدف ایجاد یک نهاد واحد برای تنظیم و نظارت بر فعالیت های مالی در عمان صادر شده است. سازمان جدید وظایف متعددی از جمله صدور مجوز برای موسسات مالی، نظارت بر معاملات و مبارزه با پولشویی را بر عهده خواهد داشت. ایجاد این سازمان به انسجام و کارایی بیشتر در نظام مالی عمان کمک خواهد کرد.
این سازمان تابع شورای وزیران است و مقر آن در استان مسقط خواهد بود. تمام تخصیص ها، دارایی ها، حقوق، تعهدات و موجودی های مربوط به سازمان بورس اوراق بهادار به سازمان جدید منتقل می شود.
صلاحیت تنظیم حرفه حسابداری و حسابرسی از وزارت تجارت و صنعت و ترویج سرمایه گذاری به سازمان خدمات مالی منتقل می شود.
4. چالش‌ها و فرصت‌ها
نظام آموزشی عمان با چالش‌هایی مواجه است که شامل موارد زیر می‌شود:
کیفیت آموزش:
با وجود پیشرفت‌های صورت گرفته، هنوز هم نیاز به بهبود کیفیت آموزش و تربیت معلمان وجود دارد.
برخی از معلمان نیاز به آموزش‌های بیشتر و به‌روز دارند تا بتوانند به بهترین نحو ممکن به دانش‌آموزان آموزش دهند.
دسترسی به آموزش:
در برخی مناطق دورافتاده، دسترسی به امکانات آموزشی مناسب محدود است.
دولت عمان در تلاش است تا با ایجاد مدارس جدید و بهبود زیرساخت‌ها، این مشکل را حل کند.
تطابق با نیازهای بازار کار:
نظام آموزشی باید به گونه‌ای طراحی شود که نیازهای بازار کار را برآورده کند.
آموزش‌های مهارتی و فنی باید در برنامه‌های درسی گنجانده شود تا دانش‌آموزان آماده ورود به بازار کار شوند.
5. تحولات اخیر در نظام آموزشی
در سال‌های اخیر، عمان اقداماتی را برای بهبود نظام آموزشی خود انجام داده است. این اقدامات شامل:
سند چشم‌انداز 2040 عمان:
این سند به عنوان یک برنامه راهبردی برای توسعه پایدار عمان طراحی شده است و آموزش و یادگیری در آن اولویت دارد.
هدف این سند ایجاد تحولات کیفی در همه عرصه‌های زندگی و به ویژه در نظام آموزشی است.
توسعه فناوری در آموزش:
استفاده از فناوری‌های نوین در آموزش و یادگیری، از جمله آموزش آنلاین و استفاده از نرم‌افزارهای آموزشی.
ایجاد پلتفرم‌های آموزشی آنلاین برای دسترسی بهتر به منابع آموزشی.
توجه به آموزش‌های مهارتی:
افزایش تمرکز بر آموزش‌های فنی و حرفه‌ای برای آماده‌سازی دانش‌آموزان برای بازار کار.
همکاری با صنایع و شرکت‌ها برای ایجاد برنامه‌های آموزشی متناسب با نیازهای آنها.
بهبود کیفیت معلمان:
برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی برای معلمان به منظور ارتقاء مهارت‌های آموزشی آنها.
جذب معلمان با تجربه و متخصص از کشورهای دیگر برای بهبود کیفیت آموزش.
6. آینده نظام آموزشی
دولت عمان در تلاش است تا با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های آموزشی و بهبود کیفیت آموزش، نظام آموزشی خود را بهبود بخشد. همچنین، برنامه‌هایی برای افزایش همکاری با مؤسسات بین‌المللی و تبادل دانشجو در حال اجراست. برخی از اقدامات آینده شامل موارد زیر است:
توسعه زیرساخت‌های آموزشی:
ساخت و تجهیز مدارس جدید در مناطق دورافتاده و کم‌برخوردار.
بهبود امکانات آموزشی و تجهیزات در مدارس موجود.
توسعه برنامه‌های درسی:
به‌روزرسانی برنامه‌های درسی به منظور تطابق با نیازهای روز و بازار کار.
گنجاندن دروس جدید و مهارت‌های نرم در برنامه‌های آموزشی.
توجه به آموزش غیررسمی:
توسعه برنامه‌های آموزشی غیررسمی و فعالیت‌های فوق‌برنامه برای ارتقاء مهارت‌های اجتماعی و فرهنگی دانش‌آموزان.
تشویق به مشارکت دانش‌آموزان در فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی.
نتیجه‌گیری
نظام آموزشی عمان در حال تحول و پیشرفت است و با وجود چالش‌هایی که دارد، فرصت‌های زیادی برای بهبود و توسعه وجود دارد. این نظام آموزشی به دنبال ارتقاء کیفیت و دسترسی به آموزش برای همه دانش‌آموزان است. با توجه به برنامه‌های آینده و تلاش‌های دولت، می‌توان امیدوار بود که نظام آموزشی عمان به یکی از نظام‌های پیشرفته و کارآمد در منطقه تبدیل شود.
